Groza / Horror

Howard Phillips Lovecraft (1890-1937)
Twe migotliwe światła co noc widzę, / Choć przestrzeń i czas między nami; / Bo tyś mą duszą, moje ty Providence, / I zawsze przy mnie zostaniesz!
Wybór poetyckich tekstów (w większości grozy) słynnego pisarza literatury grozy, autora "Zewu Cthulhu" w przekładzie Doroty Tukaj (autorki przekladu "Poezji" Branwella Bronte)

Po latach oczekiwań, w nowym przekładzie Violetty Dobosz, legendarna opowieść z dorobku najsłynniejszego pisarza grozy.

Jak pisał sam autor o ukończonej 22 stycznia 1927 roku opowieści: „to awanturnicza kronika niewiarygodnych przygód w krainie snu”. A z kolei S.T. Joshi w słynnej książce H.P. Lovecraft. Biografia dodaje, że: „W poszukiwaniu nieznanego Kadath pełne jest cudów, zachwycających elementów fantasy, a nawet horroru, które czynią z niego frapujące dzieło” (w tłum. Mateusza Kopacza).

W poszukiwaniu Kadath wyrusza do krainy snu Carter, znany już z opowiadań „Zeznania Randolpha Cartera” (1919) i „Nienazwane” (1923). Wybiera się tam po opuszczeniu rodzinnego Bostonu. A to, co spotka go po drodze i jakie wnioski wyciągnie z tej wędrówki w nieznane, daje popis niesamowitej wyobraźni Lovecrafta i urzeka do dziś kolejne pokolenia czytelników.

W latach dwudziestych minionego wieku, w Providence - swym rodzinnym mieście - umieścił Lovecraft tę makabryczną historię losów popadającego w coraz większy obłęd Charlesa Dextera Warda. A wszystko zaczyna się od pozornie niewinnego odkrycia, że Ward jest w linii prostej potomkiem - osiadłego półtora stulecia wcześniej w Providence, a przybyłego z osławionego Salem - Josepha Curwena. Tego tajemniczego alchemika i kabalisty, o którego życiu wszelkie wzmianki postanowiono z jakiegoś powodu zniszczyć...

PIĘĆ OPOWIEŚCI GROZY MISTRZA GATUNKU

Poza tworzeniem historii spod znaku grozy H.P. Lovecraft zajmował się również poprawianiem opowiadań z tego gatunku na zlecenie. A jedną z jego klientek wiosną bądź latem 1932 roku została Hazel Heald.
Wynik tej współpracy to pięć historii, o których S.T. Joshi w monumentalnej biografii „H.P. Lovecraft” pisze: „jest bardzo mało prawdopodobne, by jedynie je wykańczał albo tylko proponował zmiany, które przeprowadzała Heald. Większość z nich, a może wszystkie, została oparta wyłącznie na podstawie planów ramowych i napisana niemal w całości przez Lovecrafta. Trzeba podkreślić, że pośród wszystkich tekstów poprawianych przez Lovecrafta prace pisane dla Heald są najbliższe autorskim utworom” (w tłum. Mateusza Kopacza).
W nowym przekładzie Katarzyny Maciejczyk tych pięć opowieści to: „Człowiek z kamienia”, „Koszmar w muzeum”, „Skrzydlata śmierć”, „Z bezmiaru eonów” i „Koszmar na cmentarzu”.

W historii literatury grozy Charles Dickens (1812-1870) to przede wszystkim autor legendarnej Opowieści wigilijnej. Jednak to Dróżnik stał się opowieścią najczęściej włączaną do antologii tego gatunku. I dał też tytuł wyborowi najlepszych historii. Ich objętość może zaskakiwać czytelników przyzwyczajonych do opasłych tomów, dominujących w twórczości tego autora. Ale i w krótkiej formie mistrzostwo Dickensa nie miało sobie równych na tle epoki.

SIEDEM OPOWIEŚCI GROZY Z NAJWYŻSZYM ZNAKIEM JAKOŚCI

Arthur Conan Doyle (1859-1930) to twórca postaci Sherlocka Holmesa, choć ma w swoim dorobku literackim także kilkanaście opowiadań i dłuższych nowel spod znaku grozy.
Niniejsza edycja zawiera siedem z nich. Sześć pierwszych znalazło się w zbiorze „Kapitan Gwiazdy Polarnej” wydanym w roku 1890 nakładem londyńskiego Longmansa. A tytułowy utwór okazał się tak wyśmienity jako opowieść grozy, że jest często zamieszczany w antologiach najlepszych przykładów tego gatunku.
Legendarna, dłuższa nowela grozy „Pasożyt” - zamykająca nasz wybór tekstów Conan Doyle’a - jedynie potwierdza, że autor „Psa Baskerville’ów” nie tylko w literaturze kryminalnej ujawnił swój talent…

Wybór najlepszych z najlepszych opowieści grozy H.P. Lovecrafta z legendarnym wstępem "Cień z Providence" Marka Wydmucha i ilustracjami Antoniego Sobeckiego.

Długo się nie otrząśniecie...
Paweł Mateja

W położonym na odludziu tartaku zwanym Bazą pracę podejmuje nowy stróż nocny.
Dręczony nienazwaną traumą mężczyzna szybko wnika w historię pełnego tajemnic życia swojego zmarłego poprzednika, świadka dramatycznych wydarzeń z przeszłości.
Tymczasem nadciąga zima, a wraz z nią skryte w zamieci widma; niesione lodowatym wiatrem echa popełnionych tu niegdyś zbrodni. Zima, w której śnieżnych objęciach wędrują ramię w ramię i prawda, i śmierć.

Wojciech Gunia - ur. 1983 w Nowym Sączu, absolwent Wydziału Polonistyki UJ. Debiutował w 2014 roku zbiorem opowiadań Powrót, uznanym przez wielu czytelników i krytykę za jedną z najoryginalniejszych i najlepszych książek polskiej literatury grozy ostatnich lat. W swojej twórczości Gunia unika rekwizytów typowych dla współczesnego horroru, skupiając się na sugestywnym odmalowaniu psychiki bohaterów, udręczonych bezsilnością wobec świata - niezrozumiałego, absurdalnego, przepełnionego okrucieństwem i obciążonego przemijalnością.

Za Vesper:

Szykujemy kolejny mini zbiór opowiadań Lovecrafta, którego premiera towarzyszyć będzie wydaniu drugiego tomu artbooka "W górach szaleństwa" (a celujemy w marzec). Tym razem postanowiliśmy zamieścić w nim najlepsze opowiadania Lovecrafta utrzymane w konwencji fantastycznej. Obiecywaliśmy też mini niespodziankę, dla tych którzy zgodnym chórem domagali się aby Maciej Płaza wreszcie usiadł i coś z brakujących (w jego rzecz jasna przekładzie) opowiadań mistrza przetłumaczył. No i przetłumaczył - nie jest to może najdłuższy tekst, ale pierwszy krok w kierunku uzupełnia tej luki został wypełniony. Koty Ultharu, od którego tytuł wziął cały tom, w którym znajdą się ponadto następujące teksty: Polaris, Biały Statek, Przyszła na Sarnath zagłada, Celephaïs, Wędrówka Iranona, Inni bogowie, Dziwny dom wysoko wśród mgieł, Ku nieznanemu Kadath śniąca się wędrówka oraz Srebrny klucz.

LEGENDARNA OPOWIEŚĆ Z KULTOWYMI ILUSTRACJAMI
Powieść „W górach szaleństwa” Lovecraft napisał w 1931 roku i zgodnie uznawana jest za najambitniejszą w jego dorobku literackim. Historię antarktycznej wyprawy poznajemy oczami Williama Dyera, chociaż jego nazwiska nie znajdziemy w tej relacji. Pada ono w innej opowieści spod znaku grozy - „Cieniu spoza czasu”. Sam opis ekspedycji zadziwia mistrzostwem w kreowaniu „zimnych” obrazów, które prowadzą do finału iście przejmującego grozą i makabrą. A dodatkową atrakcją naszej edycji są ilustracje - kultowe już rysunki Howarda V. Browna z odcinkowego druku tej powieści w amerykańskim „Astounding Stories” od lutego do kwietnia 1936 roku.

AUTOR „DZIWNYCH ZJAWISK“ W KOLEJNEJ OPOWIEŚCI SPOD ZNAKU GROZY Arthur Conan Doyle (1859-1930) to twórca postaci Sherlocka Holmesa, choć ma w swoim dorobku literackim także kilkanaście opowiadań i dłuższych nowel spod znaku grozy. „Zagadka Cloomber“ wydana została w roku 1889 i ma wiele cech wspólnych z inną powieścią pisaną w tym samym czasie „Studium w szkarłacie“. Ta druga to spotkanie Holmesa z Watsonem, podczas gdy „Zagadka Cloomber“ jest gotyckim thrillerem. Poznajemy historię dziwacznego generała Heatherstone’a, który zamieszkuje z rodziną na odludziu, w wynajętym domu, Cloomber Hall, i wyraźnie czegoś się boi. Zwłaszcza, gdy zbliża się dzień piątego października“ Spisujący relację o tajemniczych wydarzeniach w tamtej posiadłości, młody John Fothergill West ma niełatwe zadanie, bo to, czego stanie się świadkiem, trudno mu będzie wyjaśnić w myśl praw natury“

Pseudonim Vernon Lee przybrała dla swej twórczości brytyjska pisarka Violet Paget (1856-1935). Pisała sporo - cenione są jej studia z zakresu historii sztuki, estetyki i psychologii.
Jest także postacią znaczącą w historii feminizmu.
Jednak to jej późnowiktoriańskie opowieści grozy najbardziej przetrwały próbę czasu i są dzisiaj wznawiane w różnych antologiach i osobnych wyborach.
Tom czterech nowel „Nawiedzenia” był wydany w Londynie w 1890 roku. I gdyby szukać wspólnego punktu tych opowieści, to - jak zauważają krytycy -duchy w tych historiach są przedmiotem pożądania, zwykle śmiertelnym.

Stefan Grabiński (1887-1936) jako twórca opowieści niesamowitych pochłonięty był własną koncepcją metafantastyki - gatunku literackiego, w którym zjawiska spirytystyczne, mediumizm i nadnaturalny horror łączył z odkryciami psychologii początku XX wieku. W ?Cieniu Bafometa? spróbował rozbudować do formy powieściowej to, co w noweli grozy doprowadził do perfekcji. I jest to próba w jego twórczości najbardziej udana. Choć nie przydała mu poklasku za życia, współczesny czytelnik może ją docenić na nowo - nie tylko jako jeden z najatrakcyjniejszych fragmentów w jego dorobku, ale i spotykając się z autorem już w pełni literacko ukształtowanym i dojrzałym. To, co pozostawił nam Stefan Grabiński, stanowi jeden z najjaśniejszych punktów w historii literackiego horroru. Jest wyjątkowy, wyrazisty i niezwykle sugestywny. Nie ma tu miejsca na dystans, niesamowitość tej prozy wciąga bez powrotu, dlatego tak ważne jest, by nie popadła w zapomnienie. Paweł Mateja, Carpe Noctem

OSIEMNAŚCIE WYBRANYCH OPOWIADAŃ ZE WSTĘPEM MARCINA KNYSZYŃSKIEGO
Minęło sto lat od premiery zbioru „Na wzgórzu róż”, którym oficjalnie Stefan Grabiński rozpoczął swoją pisarską karierę. Czas nadał jego upiornym historiom atrakcyjnej patyny, ale ich nie załagodził.
Widma w oknach starych domów, dziwne siły działające na kolejowych stacjach, sobowtóry i tętniące w tkance wszechświata ukryte wymiary niosą w sobie ładunek emocjonalny, który w równym stopniu może wstrząsnąć czytelnikiem teraz, jak i w początku ubiegłego wieku.
Po stu latach nadal w twórczości Grabińskiego możecie odkryć nieznane wcześniej tony niesamowitości.
Paweł Mateja, Carpe Noctem

13 OPOWIEŚCI WYBRANYCH Z DOROBKU NIEKORONOWANEGO MISTRZA GROZY
Edycja ta zawiera mniej znane historie spod znaku grozy H. P. Lovecrafta.
A przy tym stanowi doskonałe uzupełnienie „Zewu Cthulhu”.
Ozdobą zbioru są na pewno „Koty Ultharu” - jeden z ulubionych tekstów pisarza.
Podobnie jak rzadko wydawane w zbiorach - „Dwie czarne butelki”, napisane we współpracy z Wilfredem B. Talmanem.
I chyba najbardziej refleksyjny tekst: „Nocny ocean”, efekt współpracy z R. H. Barlowem – ostatnia opowieść grozy, nad jaką pracował Howard Phillips Lovecraft, zmarły 15 marca 1937 roku w Providence.

Joseph Sheridan Le Fanu (1814-1873) to irlandzki klasyk literatury grozy. Dziś najbardziej znany jest z powieści „Stryj Silas“ i noweli „Carmilla“ ze zbioru „W ciemnym zwierciadle“ – uznawanej za niedościgniony wzór w literaturze wampirycznej. Jednak to wydany w 1923 roku, pół wieku po śmierci pisarza, tom „Duch pani Crowl“ sprawił, że od tej pory nieprzerwanie wznawiane są jego powieści i opowiadania. A wszystko za sprawą samego M.R. Jamesa – autora „Opowieści starego antykwariusza“ – który ten tom przygotował i zarekomendował wielbicielom opowieści o duchach. Niniejsza edycja jest uzupełnieniem tego, legendarnego już, zbioru. Zawiera historię o malarzu Shalkenie – zdaniem wielu czytelników najlepszą opowieść grozy w dorobku Le Fanu. I sześć innych historii o bardzo dziwnych zdarzeniach…

Ta mrożąca krew w żyłach historia jest relacją Johna Winterstrawa. Był on jednym z rozbitków ze statku „Glen Carrig“, którzy musieli nie tylko stanąć oko w oko z Nieznanym, ale i stoczyć niejedną walkę z morskimi stworami przy użyciu karkołomnych forteli.

Ludzie przybywają do Nowego Jorku w poszukiwaniu magii i nic ich nie przekona, że jej tam nie ma.

Charles Thomas Tester żyje z naciągania frajerów. Kantuje mieszkańców Harlemu, Flushing Meadow i Red Hook, żeby zapewnić sobie i ojcu dach nad głową i coś do jedzenia. Wie, że odpowiednio dobrany garnitur potrafi rzucić silny czar, a futerał na gitarę zapewnia mu niewidzialność. Zdaje sobie również sprawę, że wypisana na jego skórze klątwa przyciąga uwagę zamożnych białych i posłusznych im gliniarzy. Kiedy jednak dostarcza okultystyczną książkę samotnej czarownicy mieszkającej w sercu Queens, otwiera drzwi do królestwa prawdziwej magii i przyciąga uwagę istot, których lepiej byłoby nie budzić. W Brooklynie zanosi się na burzę, która może pochłonąć świat. Czy Czarny Tom dożyje chwili, w której burza się rozpęta?

Osadzona w Nowym Jorku czasów Jazz Age nowelka LaValle’a o czarownikach i kanciarzach to doskonały przykład na to, jak może – i powinna – wyglądać weird fiction. – Laird Barron, autor „The Beautiful Thing That Awaits Us All“

Tętniąca gniewem, pisana z pasją. –The New York Times Book Review

TO SPOD PIÓRA TEJ WIKTORIAŃSKIEJ PISARKI WYSZŁY OPOWIEŚCI: „CRANFORD”, „PÓŁNOC I POŁUDNIE”, „RUTH”, „ŻONY I CÓRKI”...
Historia ta ma swój początek kilkadziesiąt lat temu, gdy urodził się Edward – jedyny syn znanego i poważanego rejenta Wilkinsa w miasteczku Hamley. Syn także został rejentem, ale do szacownych rodów było mu daleko, nawet gdy był równie poważany jak ojciec.
Gdy urodziła mu się córka, Ellinor, stała się jego oczkiem w głowie. A gdy podrosła, zakochał się w niej syn zamożnego i wpływowego pana Corbeta, Ralph.
I nawet pan Corbet krzywo patrzący na zaręczyny syna z biedniejszą panną nie mógł odwieść syna od decyzji o ślubie.
Tyle że wkrótce, pewnej koszmarnej nocy, w życiu Wilkinsów zmieniło się wszystko. Nieodwołalnie…
Elizabeth Gaskell (1810-1865) to obok sióstr Bronte chyba najpopularniejsza brytyjska pisarka XIX wieku. Przyjaciółka Charlesa Dickensa, który cenił ją za wyśmienitą prozę. Doskonale też oddawała w swych historiach sytuację kobiet w ówczesnej epoce.

KAŻDY ZNA „GÓRNĄ KOJĘ” I „WRZESZCZĄCĄ CZASZKĘ”, ALE CZAS POZNAĆ RESZTĘ TEKSTÓW Z KULTOWEGO JUŻ ZBIORU OPOWIEŚCI AMERYKAŃSKIEGO MISTRZA GROZY.
Francis Marion Crawford (1854-1909) to amerykański pisarz zaliczany do ścisłej czołówki twórców opowieści niesamowitych. Przede wszystkim jako autor legendarnego opowiadania „Górna koja”, które trafia zwykle do antologii najlepszych utworów grozy.
Polskim czytelnikom do tej pory znany był także z drugiej słynnej noweli „Wrzeszcząca czaszka” – zawartej w tomie „Opowieści z dreszczykiem. Noc druga”.
Jednak dopiero zbiór „Wędrowne duchy” (wydany pośmiertnie w 1911 roku), gdzie oprócz tych tekstów zamieszczono pięć innych opowiadań grozy, pokazuje w całej pełni mistrzostwo Crawforda w kreowaniu nadnaturalnych klimatów.

Ta epizodyczna powieść to awanturnicza historia próby odzyskania unikatowej monety, którą pewnemu kolekcjonerowi skradł tajemniczy młodzieniec w okularach.
Troje wysłanników kolekcjonera próbuje ją odzyskać, choć nie ich perypetie są w końcu największym walorem tej historii. Ale opowieści, jakie snują przy okazji…
To z tej powieści wyjęto legendarną „Opowieść o białym proszku” czy równie przerażającą „Opowieść o Czarnej Pieczęci” – zdaniem samego H. P. Lovecrafta „dające bodaj najlepsze świadectwo kunsztu Machena jako mistrza grozy”, jak czytamy w eseju tegoż Nadprzyrodzona groza w literaturze, w tłumaczeniu Macieja Płazy.

13 OPOWIEŚCI GROZY Z NAJWYŻSZYM ZNAKIEM JAKOŚCI
W historii literatury spod znaku grozy Edward Frederic Benson (1867-1940) to jedno ze znaczących nazwisk. Przede wszystkim za sprawą opowiadania „Pokój na wieży” - jednego z najlepszych w tym gatunku i stąd wybieranego do niemal każdej antologii opowieści z dreszczykiem. Po tomie „Widzialne i niewidzialne”, doskonale przyjętym przez czytelników, prezentujemy kolejny wybór trzynastu doskonałych ghost stories - ze wspomnianą, tytułową historią na czele. A ponadto równie znakomite: „Jak trwoga odeszła z długiej galerii”, „Gdy przemówią umarli” czy „Wyklęta”.|
I zapowiadamy jednocześnie, że to nie jest ostatni tom nowel E. F. Bensona w naszej serii!

Joseph Sheridan Le Fanu zasłynął w literaturze przede wszystkim powieścią "Stryj Silas" i nowelą "Carmilla", ale równie wysoko cenione są jego opowiadania o duchach, które w dziewiętnastowiecznej literaturze nie miały sobie równych, może poza tekstami Edgara Allana Poego.
Pół wieku po śmierci Le Fanu kilkanaście takich wybornych historii zebrał sam M. R. James, autor "opowieści starego antykwariusza", opatrując je przedmową i krótkimi komentarzami. Fakt, że tom tych ghost stories wznawiany jest do dziś, niech będzie wystarczającą rekomendacją dla czytelników.

ak można się dowiedzieć z Wikipedii pojęcie Necronomiconu pojawia się w opowiadaniach Lovecrafta. Jest u niego mroczną księgą zawierającą niebezpieczną, zakazaną wiedzę tajemną i odniesienia do Wielkich Przedwiecznych.
W napisanym w 1927 roku krótkim opowiadaniu Historia „Necronomiconu“ (History of the „Necronomicon“) Lovecraft przedstawił zmyśloną przez siebie historię tego dzieła. Z opowiadania tego dowiadujemy się, że księgę tę napisał ok. 730 roku w Damaszku „szalony Arab“ Abdul Alhazred, nadając jej tytuł Al Azif. W 950 roku w Konstantynopolu tłumaczenia Al Azif z języka arabskiego na grekę dokonał Theodorus Philetas, który nadał tej księdze grecki tytuł Necronomicon. Wiek później, w 1050 roku, kopie Necronomiconu rozkazał spalić Michał, patriarcha Konstantynopola. W 1228 roku przekładu księgi z greki na łacinę dokonał Olaus Wormius. Już w cztery lata później, w 1232 roku, papież Grzegorz IX rozkazał wpisać grecki i łaciński przekład Necronomiconu do Indeksu ksiąg zakazanych. Arabski, oryginalny tekst Necronomiconu, uważany był już wówczas za zaginiony. Grecki przekład księgi ukazał się drukiem we Włoszech w XVI wieku, a przekład łaciński w Niemczech w XV wieku i w Hiszpanii w XVII wieku[2]. W XVI wieku Necronomicon został przełożony na angielski, tłumaczenie to nigdy jednak nie ukazało się drukiem, a z oryginalnego manuskryptu zachowały się jedynie fragmenty. W 1692 roku, w trakcie procesu czarownic w Salem, miała ulec zniszczeniu ostatnia znana kopia Necronomiconu w języku greckim[, a do początku XX wieku przetrwały tylko nieliczne łacińskie kopie Necronomiconu. Po jednej takiej kopii posiadać miały: Muzeum Brytyjskie (kopia z XV wieku), Biblioteka Narodowa Francji (kopia z XVII wieku), Uniwersytet Harvarda (kopia z XVII wieku), Uniwersytet Miskatonic (kopia z XVII wieku) i Uniwersytet Buenos Aires[2]. Pewna liczba kopii znajdować się też miała w rękach prywatnych. Krążą ponoć po świecie różme wersje tej tajemnej (czy w ogóle istniejącej?) księgi. Oto jedna z nich w przekładzie na język polski.

"Wielu wykpiwa zjawiska nadprzyrodzone lub to, co nasz marny intelekt za takie uważa..."

Sir Arthur Conan Doyle (1859-1930) światową sławę zdobył jako twórca postaci Sherlocka Holmesa, ale interesował się bardzo wszelkimi zjawiskami nadprzyrodzonymi, brał udział w seansach spirytystycznych i ma w dorobku literackim sporo opowieści spod znaku grozy.

Po edycji tomu ?Dziwne zjawiska? nadszedł czas na trzynaście kolejnych historii przedstawiających różne barwy strachu i grozy pióra jednego z najsłynniejszych pisarzy szkockich. Z najczęściej chyba wspominaną przez krytyków gatunku nowelą ?Obiekt numer 249?, o której sam Rudyard Kipling mówił, że żadna lektura tak go nie przeraziła od lat. Podobnie jest z wyróżnianymi przez wielu czytelników opowieściami: ?Historia brunatnej ręki? czy ?De profundis?, podziwianymi za wyśmienicie wykreowany klimat.

Aż szkoda, że autor ?Psa Baskerville?ów? zostawił po sobie opowieści z dreszczykiem tak mało...

SIEDEM PEREŁ GROZY MISTRZA PROZY PSYCHOLOGICZNEJ
Jako pisarz z kręgu grozy Henry James (1843-1916) zasłynął opowieścią „Obrót śruby” - w wyśmienitym przekładzie Barbary Kopeć-Umiastowskiej w zbiorze „Historie drobnoziarniste”. Jednak poza tym legendarnym utworem autor „Portretu damy” ma w dorobku jeszcze kilka podobnych nowel. I jak na prekursora modernizmu przystało, w jego nadnaturalnych opowieściach